Jak przygotować niemowlę do szczepienia? Sposoby łagodzenia bólu
Szczepienia są rutynową częścią opieki zdrowotnej dzieci od najmłodszych lat i odgrywają niezmiernie ważną rolę w ochronie przed poważnymi chorobami. Szczepienia mogą być dla dziecka jednak stresujące, co może doprowadzić do strachu przed lekarzami i pielęgniarkami w późniejszych latach życia. Jak NIE uniknąć szczepienia dziecka?
Szczepienia ochronne
Szczepienia są rutynową częścią opieki zdrowotnej dzieci od najmłodszych lat i odgrywają niezmiernie ważną rolę w ochronie przed poważnymi chorobami. Wielu rodziców unika jednak szczepień, nawet tych obowiązkowych (PSO), ze względu na dyskomfort, który pojawia się u dziecka w momencie podania szczepionki, co skutkuje z reguły płaczem chwilę po zabiegu. Jest to jednak niewłaściwy sposób postępowania. Pozostawia się bowiem dziecko bez ochrony i naraża się na ryzyko poważnych chorób.
Należy być świadomym, że istnieją sposoby na odpowiednie przygotowanie do szczepienia — zarówno siebie, jak i swojego dziecka, aby stres związany z podaniem szczepionki zredukować do minimum. Takie działania uchronią też pociechę przed późniejszym lękiem przed ‘igłą’.
Karmienie piersią
Karmienie piersią jest preferowaną formą karmienia niemowląt w pierwszym roku życia. Udowodniono, że karmienie piersią ma właściwości przeciwbólowe, na co składa się wiele czynników, tj. trzymanie dziecka blisko siebie, kontakt ze skórą rodzica, słodki smak mleka i sam kojący efekt ssania.
W celu złagodzenia stresu związanego z podaniem szczepionki, zaleca się, jeśli to możliwe, karmienie piersią na około minutę przed, w trakcie oraz do kilku minut po szczepieniu, bez przerywania. Podczas takich praktyk nigdy nie odnotowano jakichkolwiek negatywnych skutków zarówno dla dzieci (zakrztuszenie, zadławienie), czy też dla matek (ewentualne urazy piersi).
Specjalny roztwór sacharozy
Słodkie napoje również wywołują u niemowląt efekt przeciwbólowy, który związany jest z wydzielaniem endogennych opioidów oraz są poniekąd sposobem odwrócenia uwagi dziecka od zabiegu. Słodkie roztwory sacharozy zalecane są dla najmłodszych pociech (dzieci do 1 r.ż.), które z różnych powodów nie mogą być karmione piersią podczas szczepienia.
Zapytaj swojego lekarza specjalistę bądź pielęgniarkę o roztwór sacharozy – jak go przygotować i podać dziecku przed wizytą szczepienną.
Jaka pozycja jest dla dziecka najwygodniejsza?
Przede wszystkim odradza się kładzenie dziecka na plecach podczas szczepienia. Każdy rodzic powinien sam zdecydować, jaka pozycja będzie zarówno dla niego, jak i dziecka najbardziej komfortowa. Najbezpieczniej jest jednak przytrzymać niemowlę blisko siebie, siadając na krześle bądź kozetce, przytulając je do klatki piersiowej, pamiętając jednocześnie o tym, by uścisk nie był zbyt mocny podczas podania szczepionki, co mogłoby wywołać u niego nieufność. Należy pamiętać, aby odsłonić te części ciała, gdzie będzie podawana szczepionka. Dziecko należy trzymać na rękach też po zakończeniu szczepienia, delikatnie je kołysząc i głaszcząc.
Sposobem złagodzenia stresu u dzieci powyżej 7 roku życia jest siedzenie prosto podczas szczepienia co zapewnia mu poczucie kontroli. Mniejszy jest też poziom dyskomfortu i strachu. Należy unikać trzymania na siłę, ponieważ takie rozwiązanie nasila strach i nieufność.
Szczera rozmowa i odciągnięcie uwagi
Jak się okazuje, bardzo duże znaczenie w redukowaniu stresu związanego ze szczepieniem lub zabiegiem pobrania krwi u dziecka, jest szczera rozmowa przed samym zabiegiem. Ważne jest, aby dziecko poinformować, że np. to może być trochę nieprzyjemne, jednocześnie pamiętając o dodaniu otuchy i pochwaleniu za wytrwałość i odwagę. Nie należy przekonywać dziecka, że zabieg będzie całkowicie bezbolesny, ponieważ może to wywołać ponownie: nieufność i strach przed kolejnym zabiegiem. Podczas samego zabiegu dobrą techniką łagodzenia stresu jest odwracanie uwagi od wykonywanych czynności, np. poprzez oglądanie bajek, granie w gry na telefonie komórkowym czy tablecie, dmuchanie balonika, baniek mydlanych, czy wiatraczka; nie zapominając o komforcie psychicznym i zachowaniu prawa do intymności dziecka.
Specjalne plasterki
Obecne są na polskim rynku specjalne plastry o działaniu znieczulającym, które nakleja się na skórę w miejscu, gdzie zostanie podana szczepionka. Są bezpieczne zarówno dla noworodków, jak i dla starszych dzieci. Nakleja się je średnio na około 60 minut przed podaniem szczepionki (znieczulenie utrzymuje się do 1-2 godzin). Zadaniem takiego plastra jest przygotowanie skóry na szczepienia poprzez działanie znieczulające, dzięki czemu samo szczepienie będzie dla dziecka mniej odczuwalne.
Oprócz plastrów, w aptece można zakupić również preparat w postaci kremu i żelu, który tak samo jak plastry aplikuje się przed zabiegiem.
Dobre nastawienie
Bardzo ważna dla dziecka jest sama reakcja jego rodzica na to, co dzieje się gabinecie. Ważne jest więc, by zarówno przed, jak i w trakcie oraz po szczepieniu zachować spokój i opanowany ton głosu. Naturalne zachowanie działa kojąco na dziecko i pozwala mu się szybciej uspokoić po szczepieniu.
Czy kolejność podawania szczepionek też ma znaczenie?
Najnowsze badania wskazują na to, że również kolejność podawania szczepionek ma znaczenie, gdy na jednej wizycie podaje się dziecku więcej niż jedną szczepionkę. Generalna zasada jest taka, że szczepienie zaczyna się od podania mniej bolesnej szczepionki, a kończy na szczepionce wywołującej największy dyskomfort. Sam zabieg szczepienia powinien też przebiegać bez niepotrzebnego przeciągania w czasie.
Następnym razem, kiedy znajdziemy się w poradni szczepień, warto pomyśleć o powyżej przedstawionych pomysłach na zmniejszenie dyskomfortu u dziecka.
Literatura:
- A. Bednarek, i wsp., „Szczepienia ochronne w profilaktyce chorób zakaźnych u dzieci”, Warszawa 2018, PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
2.L.M. Eden,I wsp., „Minimizing pain during childhood vaccination injections: improving adherence to vaccination schadules”, Pediatrc Health, Medicine and Therapeutics, 2014, 5, 127-140.
- A. Taddio, I wsp., “Reducing the pain of childhood vaccination: an evidence-based clinical practice guideline”, CMAJ, 2010, 182(18), E843-E855.
- Ipp M, i wsp., “Order of vaccine injection and infant pain response”, Arch Pediatr Adolesc Med., 2009, 163(5), 469-472.
